Các Giáo hội ở Nam Bán cầu Lên tiếng vì nền Công bằng Khí hậu
Sebastián Sansón Ferrari –Vatican
Chuyển ngữ: Phêrô Lê Minh Hải, OFM
Vào một ngày được đánh dấu bằng sự cấp bách, hy vọng và tiếng nói tiên tri của Nam Bán cầu, tài liệu "Lời kêu gọi về Công bằng Khí hậu và Ngôi nhà chung của chúng ta: Sự hoán cải sinh thái, Chuyển đổi và Chống lại các Giải pháp Sai lầm" đã được trình bày vào thứ Ba này, ngày 1 tháng 7 năm 2025, tại Văn phòng Báo chí Tòa thánh. Đây là sáng kiến chung của các Hội đồng Giám mục của Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ Latinh và vùng Caribe - lần lượt là SECAM, FABC và CELAM - với sự điều phối của Ủy ban Giáo hoàng về Châu Mỹ Latinh (PCAL), để chuẩn bị cho hội nghị COP30 sắp tới, sẽ được tổ chức vào tháng 11 tại Belém - Pará, Brazil.
Đức Hồng y Jaime Spengler (CELAM), Đức Hồng y Filipe Neri Ferrão (FABC), Đức Hồng y Fridolin Ambongo (SECAM) và Tiến sĩ Emilce Cuda (PCAL) đã tham gia buổi thuyết trình. Vào cuối buổi họp, Đức Hồng y Michael Czerny, Tổng trưởng Bộ Phát triển Con người Toàn diện, cũng đã có bài phát biểu.
Văn kiện này trước đó đã được trình lên Đức Giáo hoàng Lêô XIV trong một buổi tiếp kiến riêng dành cho ba vị hồng y chủ tịch của các liên hội đồng giám mục, cùng với Đức Giám mục Lizardo Estrada, Tổng thư ký CELAM và Đức Giám mục Josef Sayer.
Hoa trái của sự phân định và lòng kiên vững
Đức Hồng y Jaime Spengler, Tổng giám mục Porto Alegre và Chủ tịch CELAM, giải thích rằng văn bản này là hoa trái của “sự phân định về mặt tinh thần và cộng đồng giữa các Giáo hội anh em ở Nam bán cầu.” Từ Châu Mỹ Latinh, văn bản này chứa đầy những kinh nghiệm cụ thể về đau khổ và hy vọng: “Tôi lên tiếng không chỉ của riêng tôi mà còn của người dân Amazon, của những vị tử đạo trên trái đất, của những cộng đồng thổ dân, hậu duệ người Phi và nông thôn đã bảo vệ sự sống giữa những mối đe dọa.”
Ngài đã mạnh mẽ phê phán các giải pháp khí hậu sai lầm bỏ qua chiều kích luân lý của cuộc khủng hoảng: "Làm sao chúng ta có thể chấp nhận rằng giải pháp khí hậu lại trở thành một món lợi cho mội số ít người nhưng lại là sự hy sinh của người dân bản địa và địa phương?" ngài đặt vấn đề. Trái ngược với logic của "chủ nghĩa tư bản xanh", ngài đề xuất một quá trình chuyển đổi "công bằng, phổ biến và dựa trên cộng đồng", tập trung vào cộng đồng, phụ nữ và thanh niên.
Châu Á: Giữa thảm họa thực sự và những giải pháp ảo
Từ lục địa Châu Á, Đức Hồng y Filipe Neri Ferrão đã đưa ra một tầm nhìn mục vụ và luân lý. Ngài lên án những hậu quả hữu hình của biến đổi khí hậu: “Khu vực của chúng ta đã phải hứng chịu lũ lụt, di cư cưỡng bức, mất đảo... trong khi các giải pháp như cơ sở hạ tầng khổng lồ hoặc khai thác pin xanh được áp đặt, không tôn trọng phẩm giá con người”.
Đức Hồng y Ferrão kêu gọi các quốc gia ở Bắc bán cầu công nhận khoản nợ sinh thái của họ, ước tính lên tới 192 nghìn tỷ đô la vào năm 2050, và đảm bảo tài trợ công bằng khí hậu mà không có khoản nợ mới. Ngài nhấn mạnh rằng Giáo hội phải lên tiếng nhiều hơn: “Chúng tôi muốn thúc đẩy các giải pháp thay thế như nền kinh tế giảm phát, các chương trình giáo dục, tinh thần sinh thái và mạng lưới liên tôn vì sự sống”.
Châu Phi: Tiếng kêu đòi phẩm giá và công lý
Đức Hồng y Fridolin Ambongo, Tổng giám mục Kinshasa và Chủ tịch SECAM, đã lên tiếng thay mặt cho một lục địa, mặc dù giàu tài nguyên, nhưng trong lịch sử đã bị cướp bóc. “Châu Phi không nghèo: đó là một lục địa bị cướp bóc”, ngài tuyên bố chắc chắn. “Chúng tôi không chấp nhận việc toàn bộ cộng đồng bị hy sinh nhân danh quá trình chuyển đổi năng lượng, cũng không chấp nhận việc rừng của chúng tôi bị biến thành tài sản tài chính trong khi nước uống lại thiếu hụt”.
Đức hồng y Ambonggo nhấn mạnh rằng Giáo hội Châu Phi đề xuất một cuộc chuyển đổi tập trung vào cuộc sống, quyền của Người dân bản địa và người di cư vì biến đổi khí hậu, và công bằng giữa các thế hệ. “Thời kỳ thờ ơ đã qua. Châu Phi muốn sống, hít thở và đóng góp cho một tương lai công bằng cho toàn thể nhân loại”.
Tiến sĩ Cuda: Tổ chức, Công giáo và Quyền lực Biểu tượng
Tiến sĩ Emilce Cuda, thư ký của PCAL, đã nhấn mạnh bản chất cộng đồng sâu sắc của quá trình này tại cuộc họp báo và trong một cuộc phỏng vấn với Đài phát thanh Vatican. “Điều này ra đời ở Châu Mỹ Latinh với nhu cầu có tiếng nói tiên tri để người dân của chúng ta có thể có cuộc sống. Sau đó, Châu Phi và Châu Á đã tham gia, và Đức Giáo hoàng đã chấp thuận tổ chức này của Giáo hội ở Nam Bán cầu”.
Bà nhấn mạnh rằng tính công giáo không phải là một khái niệm trừu tượng, mà đúng hơn là “thực hành cụ thể của một cộng đồng có tổ chức chống lại chủ nghĩa cá nhân và xây dựng những cây cầu”. Theo bà, tài liệu này mang đến cho hội nghị COP30 “một sức mạnh tượng trưng phá bỏ những bức tường”, mặc dù nó không có sức mạnh chính trị hoặc tài chính trực tiếp. “Sứ mệnh của chúng tôi là mục vụ: chạm đến trái tim của những người đang nắm giữ các vị trí ra quyết định ngày nay. Họ cũng là người Công giáo. Đây là lời kêu gọi dành cho tất cả mọi người”.
Trong một thông điệp gửi riêng đến những người truyền thông, bà Cuda tuyên bố: “Truyền thông là một phần của tín điều Công giáo. Ngày nay, chúng ta cần những chuyên gia truyền thông hơn bao giờ hết, để chống lại chủ nghĩa phủ nhận và tổ chức hy vọng”.
Đức Cha Lizardo Estrada: Hoán cải và lòng can đảm khởi đi từ Tin Mừng
Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican News, Tổng thư ký CELAM, Đức Cha Lizardo Estrada, đã tóm tắt thông điệp của tài liệu: “Chúng ta đang trong một cuộc khủng hoảng cần phải được xem xét nghiêm túc. Chúng ta đừng chờ đợi thêm nhiều cái chết hoặc sự loại trừ. Đây là thời điểm để hoán cải, như tin Mừng kêu gọi.”
Ngài nhấn mạnh rằng văn bản này không chỉ phản ánh tiếng nói của các mục tử, mà còn của các nhà khoa học, nhà thần học và chuyên gia. “Đây là lời kêu gọi hành động ngay bây giờ, với lòng can đảm. Như Thánh Augustinô đã nói, hy vọng có hai người con gái: sự phẫn nộ trước bất công và lòng can đảm để thay đổi. Đây là điều mà Giáo hội đang kêu gọi chúng ta ngày hôm nay.”
Đức Hồng y Czerny: Hiện thực hóa Laudato Si'
Trong bài phát biểu của mình, Đức Hồng y Michael Czerny đã liên kết tài liệu này với di sản tiên tri của Đức Giáo hoàng Phanxicô: "Tôi tự hỏi liệu có ai, mười năm trước, có thể tưởng tượng ra cuộc họp báo này là sự hoàn thành và triển khai Laudato Si' không. Đây là một sự thể hiện phi thường về những gì Đức Giáo hoàng Phanxicô đã kêu gọi và những gì Đức Giáo hoàng Lêô vẫn tiếp tục nhấn mạnh. Tôi rất biết ơn", ngài bày tỏ.
Hướng tới Belém: Một tiếng nói thống nhất và tiên tri
Tài liệu sẽ được trình bày chính thức tại COP30, với mục đích tác động đến các quyết định toàn cầu theo quan điểm luân lý, cộng đồng và tâm linh. "Chúng ta đang tiến lên với đôi chân trên mặt đất và trái tim hướng về Thiên quốc", Đức Hồng y Spengler bày tỏ. Và như Đức Hồng y Ambongo kết luận: "Cảm ơn các bạn đã lắng nghe tiếng nói này đến từ vùng ngoại biên, nhưng lại vang vọng đến trái tim của thế giới".
