Trách Nhiệm Chính Trị của người tín hữu Công Giáo
Trách Nhiệm Chính Trị của người tín hữu Công Giáo
Trần Xuân Thời
I- Nhập đề
1. Trên bình diện quốc gia, chúng ta cảm nghiệm được hưởng nhiều ơn
phúc và sức mạnh, bao gồm cả truyền thống tự do tôn giáo và tự do tham
gia chính trị. Tuy nhiên, với tư cách của một công dân, chúng ta cũng
đương đầu với các thử thách quan trọng về chính trị và luân lý.
2. Chúng ta, USA, là một quốc gia được hình thành dựa trên nguyên tắc
tôn trọng quyền “tự do sinh sống, tự do hành động và tự do tìm kiếm hạnh
phúc”, nhưng chính quyền sống cũng không được bảo vệ, đặc biệt cho trẻ
em đang được mang thai, là những thành viên dễ bị hại nhất trong đời
sống gia đình tại Hoa Kỳ.
Chúng ta được mời gọi để duy trì hoa bình cho các quốc gia lâm chiến.
Chúng ta là một quốc gia quyết tâm theo đuổi “Tự do và công lý cho tất cả
mọi người”, nhưng cũng thường chia rẻ về chủng tộc, sắc dân và sự bất
quân bình về đời sống kinh tế.
Chúng ta là một quốc gia di dân, nhưng cũng đang nổ lực đối phó với
nhiều thử thách với nhiều người di dân cư ngụ giữa chúng ta.
Chúng ta là một xã hội được xây dựng trên sức mạnh của gia đình, được
mời gọi để baỏ vệ hôn nhân và hổ trợ về đời sống luân lý và kinh tế cho
đời sống gia đình. Chúng ta là một quốc gia hùng mạnh trong một thế giới
bạo động, đương đầu với khủng bố, đang cố gắng xây dựng một thế giới
an toàn, công chính và thanh bình hơn.
Chúng ta là một quốc gia giàu có nhưng vẫn có nhiều người sống trong
nghèo khổ, thiếu săn sóc về y tế và các tiện nghi khác của đời sống.
Chúng ta là một thành phần của cộng đồng thế giới đang đương đầu với
các thử thách khẩn thiết về môi trường nơi chúng ta đang sinh sống.
Những thử thách nầy xảy ra ngay trong cuộc sống công cộng và giữa lúc
chúng ta đang đi tìm kiếm hạnh phúc.
3. Trong nhiều năm qua, các Giám mục tại Hoa Kỳ đã tìm cách chia sẻ
giáo huấn của Giáo Hội Công Giáo về đời sống chính trị bằng cách xuất
bản một số văn bản cứ bốn năm một kỳ chú ý đến “Trách nhiệm chính trị
“hay “Bổn phận công dân của người Tín hữu”. Trong số này, các vị giám
mục tiếp tục duy trì sự liên tục với những gì mà họ đã đề cập đến trong
quá khứ trước những thách thức mới đối với quốc gia của chúng ta và của
thế giới.
Đây không phải là những giáo huấn mới mà là sự xác nhận những gì Hội
Đồng Giám Mục và Giáo Hội đã hướng dẫn. Người Công Giáo là nhân tố
của một cộng đồng với gia bảo phong phú đã hổ trợ chúng ta lưu tâm đến
các thách đố trong đời sống công cộng và đóng góp vào công tác xây
đựng công lý và sự an cư lạc nghiệp cho mọi người.
4. Một phần của truyền thống phong phú đó là Giáo Huấn của Công Đồng
Vatican II qua bản Tuyên Ngôn về Tự Do Tôn Giáo. (Dignitatis Humanae).”
Xã hội có thể hưởng lợi về công bình và an lạc phát xuất từ sự trung thành
với Thiên Chúa và ý chí của Ngài” (no.6).
Sự duy trì công lý đòi hỏi người tín hữu phải được giáo dục về tình và lý để
am hiểu và thực hành đức tin Công Giáo toàn vẹn.
5. Văn bản nầy chú tâm đến vai trò của Giáo Hội trong sự hình thành tâm
tính và trách nhiệm luân lý thích ứng của người Kitô hữu để lắng nghe, thu
nhận và thực thi theo giáo huấn của Giáo Hội trong vần đề đào luyện
lương tâm suốt đời của mình. Với căn bản nầy, người Kitô hữu có thể
lượng giá lập trường của các chính sách, chủ trương của chính đảng, sự
hứa hẹn và hoat động của các ứng cử viên theo tinh thần Phúc Âm và theo
giáo huấn của Giáo hội về luân lý và xã hội để hình thành một thế giới
hoàn thiện hơn.
6. Chúng ta tìm cách thực hiện quan điểm nầy qua bốn vấn nạn:
(1) Tai sao Giáo hội giáo huấn về các đề tài liên quan đến chính sách
chung.
(2) Những ai trong Giáo hội nên tham gia vào đời sống chính trị.
(3) Làm thế nào Giáo hội giúp Kitô hữu phát biểu về các vấn đề chính trị và
xã hội.
(4) Quan niệm của Giáo hội như thế nào về vấn đề giáo huấn xã hội cho
công chúng.
7. Trong văn bản nầy, các Giám mục không có ý nhắn nhủ người Kitô hữu
bấu phiếu cho ai hoặc không bầu phiếu cho ai. Mục đích là giúp Kitô Hữu
hình thành lương tâm theo chân lý của Thiên Chúa. Trách nhiệm lựa chọn
trong đời sống chính trị tùy thuộc vào mỗi Kitô hữu xét theo lương tâm
được hình thành một cách chính trực của mình và sự tham gia đó vượt
quá hành vi bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử.
8. Trong những năm bầu cử, có nhiều tài liệu hướng dẫn cử tri được xuất
bản và quảng bá, khuyến khích Kitô hữu tìm những nguồn tài liệu do các
Giám mục sở tại, các Nghị Hội Công Giáo tại tiểu bang và Hội Đồng Giám
Mục Hoa Kỳ cho phép. Văn bản nầy được công bố nhằm phản ảnh và bổ
túc nhưng không thay thế giáo huấn thường trực của các Giám Mục trong
giáo phận và tiểu bang riêng của mỗi người. Qua nội dung của các suy
gẫm nầy và của các vị Giám Mục điạ phương, khuyến khích Kitô hữu trên
toàn quốc Hoa Kỳ tích cực tham gia tiến trình chính trị, đặc biệt trong
những gịai đoạn có nhiều thách đố nầy.
II- Tại sao Giáo hội giáo huấn về các vần đế ảnh hưởng đến chính
sách chung.
9. Giáo Hội có nhiệm vụ tham gia vào sự hình thành nền luân lý của xã hội
phát xuất từ sự đòi hỏi của đức tin. Đó là phần căn bản của sứ mệnh mà
chúng ta được Chúa Kitô giao phó, Người đã ban cho chúng ta một viễn
kiến về đời sống được mặc khải cho chúng ta qua Kinh Thánh và Thánh
Truyền.
Qua giáo huấn của Công Đồng Vatican II, Chúa Kitô, Ngôi Lời nhập thể,
chứng tỏ cho chúng ta tình yêu của Thiên Chúa, cũng như ý nghĩa chân
chính của loài người (qua Thông Điệp Vui Mừng và Hy Vọng- Gaudium et
Spes, no.22). Tình yêu của Chúa Kitô cho chúng ta thấy nhân phẩm của
con người một cách toàn vẹn và buộc chúng ta yêu tha nhân như Chúa đã
yêu thương chúng ta. Chúa Kitô, bậc Thầy, hướng dẫn cho chúng ta biết
thế nào là chân chính và thánh thiện, nghĩa là thế nào là phù hợp với bản
chất của con người tự do và thông minh, được tạo thành theo hình ảnh
của Thiên Chúa và được Thiên Chúa ban cho nhân phẩm và các quyền
bất khả xâm phạm.
10. Đức tin dạy chúng ta về nhân phẩm làm người và về sự thiêng liêng
của đời người giúp chúng ta thấy rõ thêm về chân lý điều chúng ta cảm
nhận được qua khả năng lý trí mà Thiên Chúa đã ban cho chúng ta. Sự tôn
trọng nhân phẩm của mỗi người là điểm chính của các chân lý nầy. Đó là
chủ đích của Giáo Huấn Công Giáo về luân lý và xã hội. Vì chúng ta là
người của cả đức tin lẫn lý trí, chúng ta cần phải quảng bá chân lý thiết yếu
nầy về đời sống và nhân phẩm của nhân thế trước công chúng. Chúng ta
được mời gọi để thực thi giới răn của Chúa “Chúng con phải thương yêu
lẫn nhau” (Jn 13:34). Chúng ta cũng được mời gọi để thăng tiến an sinh
cho nhau, chia sẻ ân sủng, với những người có nhu cầu bảo vệ hôn nhân,
để bảo vệ đời sống và nhân phẩm cho mọi người, đặc biệt cho những
người yếu đuối, những người dễ bị xâm phạm, những người không có khả
năng nói lên nguyện vọng của mình. Trong Tông Thư đầu tiên “Deus
Caritas”, ĐGH Benedictô XVI đã giải thích” Bác ái phải khởi động toàn
cuộc sống của người tín hữu và do đó cũng tham gia vào các sinh hoạt
chính trị trong tinh thần bác ái xã hội”
11. Cũng có người hỏi Giáo hội có nên đóng một vai trò trong đời sống
chính trị. Vâng, không trực tiếp, nhưng qua giáo hữu, Giáo Hội có bổn
phận giáo huấn về những giá trị luân lý để định ình cho đời sống, kể cả đời
sống công cộng của chúng ta. Đó là sứ mênh chính do Chúa Kitô ban cho
Giáo hội. Ngoài ra, Hiến Pháp của Hoa Kỳ bảo vệ quyền tự do cho tín hữu
cá nhân và các cơ sở tôn giáo được quyền tham gia và phát biểu tư tưởng
mà chính quyền không được can thiệp, tỏ thái độ thiên vị hay kỳ thị. Dân
luật phải công nhận và bảo vệ quyền hạn, bổn phận và cơ hội tham gia vào
xã hội không được thúc dục phế bỏ hay làm ngơ những sự tin tưởng chính
yếu của Giáo hội. Truyền thống tôn trọng đa nguyên của chúng ta được
khuyến khích hơn là bị đe doạ, khi các đoàn thể tôn giáo và tín hữu mang
sự tin tưởng và quan tâm vào đời sống công cộng. Dĩ nhiên, Giáo huấn
của Giáo hội phù hợp với những giá trị căn bản đã định hình lịch sử của
quốc gia chúng ta.” Tôn trọng sự sống, tự do hành động và theo đuổi hạnh
phúc ”, như đã được công bố trong bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ
năm 1776.
12. Cộng đồng Công Giáo mang lại những tích sản quan trọng cho cuộc
đối thoại chính trị về tương lai của quốc gia chúng ta. Chúng ta mang lại
một khung cảnh luân lý kiên cố - phát xuất từ những suy lý nhân bản được
soi sáng qua Kinh Thánh và Giáo huấn của Gíáo Hội - để lượng định các
chủ đề, lập trường chính trị và các cuộc vận động. Chúng ta cũng mang lại
kinh nghiệm rộng rải trong sự phục vụ những người thiếu thốn, - giáo dục
giới trẻ, chăm sóc người bệnh, cung cấp thực phẩm cho người đói khát,
tiếp đón những người di dân và tỵ nạn, tham gia vào công tác đoàn kết
trong hoàn vũ và theo đuổi hạnh phúc.
III-Những ai trong Giáo hội phải tham gia vào Đời Sống Chính Trị
13. Theo Truyền thống của Giáo hội, trách nhiệm công dân là một đức tính
và sự tham gia vào đời sống chính trị là một bổn phận luân lý. Bổn phận
nầy bắt nguồn tử sự cam kết khi chịu Phép Rửa Tội để theo Chúa Kitô và
mang chứng nhân Kitô hữu vào trong mọi hoạt động của chúng ta. Sách
Giáo Lý Công Giáo (CCC) lưu ý chúng ta “Mỗi tín hữu theo vị thế và vai trò
của mình, phải tham gia vào sư thăng tiến phúc lợi chung”. Bổn phận nầy
có tính cách cố hữu trong nhân phẩm làm người. Tùy theo khả năng, các
ông dân phải tham gia tích cực vào đời sống công cộng“ (CCC. 1913-
1915).
14. Khốn thay, chính trị trong quốc gia chúng ta thường là nơi tranh quyền,
chính đảng đấu đá nhau bằng ngôn từ và qua báo chí. Giáo hội kêu gọi
một phương thức cạnh tranh khác. Một phương thức tranh luận dựa trên
luân lý và chú trọng đến nhân phẩm, sự theo đuổi công ích, sự bảo vệ
những người yếu đuối và dễ bị xâm phạm. Giáo hội kêu gọi các tín hữu
xác nhận sự quan trọng của vấn đề tham gia chính trị và minh định rằng
phục vụ công ích là một ơn gọi đáng giá.
Là người Công Giáo, chúng ta phải được huớng dẫn thêm bởi lòng tin vào
các nguyên tắc luân lý hơn là vào các sinh hoạt liên quan đến chính đảng
hay nhóm quyền lợi. Khi cần, sự tham gia của chúng ta phải nhằm mục
đích giúp cải cách, biến đổi các chính đảng mà chúng ta đang hoạt động;
Chúng ta không nên để chính đảng cải cách chúng ta khiến cho chúng ta
chểnh mãng hay loại bỏ các nguyên tắc luân lý căn bản. Chúng ta được
mời gọi để cùng nhau mang lại những nguyên tắc và sự chọn lựa về chính
trị, những giá trị và lá phiếu của chúng ta để xây dựng một thế giới tốt đẹp
hơn.
15. Giáo sĩ và giáo dân có vai trò bổ sung cho nhau trong đời sống công
cộng. Các Giám Mục, có bổn phận chính yếu rao truyền giáo huấn của
Giáo hội về luân lý và chính trị. Với các Linh Mục và Phó Tế được sự trợ
giúp của các tu sĩ và giáo dân của Giáo hội. Các Giám Mục giảng huấn về
các nguyên tắc luân lý căn bản để có thể giúp các tín hữu Công Giáo hình
thành lương tâm một cách chính trực về những khía cạnh luân lý liên quan
sự quyết định trong chính sách chung, để khuyến khích người tín hữu thực
hiện trách nhiệm của họ trong đời sống chính trị. Khi hoàn thành những
trách nhiệm nầy, các nhà lãnh đạo của Hội Thánh nên tránh uỷ nhiệm hay
chống đối các ứng cử viên hay khuyên quần chúng nên bầu như thế nào.
ĐGH Benedictô XVI đã nhắc nhở qua Tông Thư Deus Caritas Est như sau:
“Giáo hội muốn giúp giáo dân hình thành lương tâm trong đời sống chính
trị và khích lệ sự tìm hiểu sâu xa hơn về những đòi hỏi chính đáng về công
lý cũng như sự sẵn sàng hành động thích nghi, ngay khi những hoạt động
nầy có thể xung đột với các trường hợp có ích lợi cá nhân. Giáo hội không
thể và không nên tự đảm trách việc tranh đấu chính trị để mang lại một xã
hội công bằng như ý. Giáo hội không thể và cũng không nên thay thế chính
quyền. Tuy nhiên, đồng thời Giáo hội không thể và không nên giữ thái độ
im lặng như người ngoại cuộc trong công tác tranh đấu cho công lý.
(no.28)”
16. Như Đức Thánh Cha cũng đã giáo huấn trong Thông Điệp Deus
Caritas Est” Bổn phận trực tiếp hoạt động cho một xã hội được trật tự là
việc chính đáng của mỗi tín hữu” (no.29). Bổn phận nầy ngày nay khẩn
trương hơn bao giờ hết trong môi trường chính trị, nơi dó người Công Giáo
có thể có cảm nghĩ bị tách rời ra khỏi đời sống chính trị, có cảm tưởng như
có quá ít ứng cử viên chia sẻ với quan niệm của Giáo hội, cam kết đối với
đời sống và nhân phẩm của con người từ khi còn trong bụng mẹ cho đến
khi lâm chung.
Tuy nhiên, bây giờ không phải là thời gian thoái thác hay nản chí, mà hơn
thế nữa là thời gian canh tân sự cam kết. Canh tân lương tâm theo giáo
huấn của Giáo hội, tín hữu Công Giáo nam, nữ, có thế tích cực tham gia
vaò việc ứng cử vào các chức vụ công cử, làm việc với các chính đảng,
thông đạt các nguyện vọng và lập trường cho các vị dân cử, và tiếp tay với
chương trình mục vụ của giáo phận hay các tổ chức tán trợ, các Hội Công
Giáo, các chương trình cộng đồng, và những cố gắng áp dụng các giáo
huấn chính thống về luân lý cho quần chúng. Ngay đến những người
không thể đầu phiếu cũng có quyển đạo đạt nguyện vọng gây ảnh hưởng
đến đời sống của họ và đến phúc lợi chung.
IV- Hội Thánh giúp đở các Tín Hữu đạo đạt nguyện vọng về các vấn
đề Chính Trị và Xã hội như thế nào: Một Lương Tâm được đào luyện
đầy đủ.
17. Giáo hội trang bị cho tín hữu để đạo đạt các vấn nạn về chính trị và xã
hội bằng cách giúp tín hữu phát triển một lương tâm Công Giáo. Tín hữu
Công Giáo có bổn phận đaò luyện lương tâm suốt cuộc đời phù hợp với lý
trí của con người và giáo huấn của Giáo Hội. Lương tâm không phải là cơ
năng thích nghi để thực hiện điều chúng ta mong muốn, cũng không phải
là cảm xúc về những việc chúng ta phải làm hay không nên làm. Hơn thế
nữa, lương tâm là tiếng nói của Thượng Đế vang vọng trong tâm hồn của
chúng ta, linh thông chân lý cho chúng ta và mời gọi chúng ta làm những
việc lành và tránh xa những điều ác. Lương tâm luôn đòi hỏi chúng ta cố
gắng quyết định một cách chính trực dựa trên đức tin của chúng ta như đã
ghi trong sách Giáo Lý Công Giáo: “Lương tâm là sự phán xét của lý trí
nhờ đó con người nhận ra được những đức tính luân lý của việc sẽ làm,
trong khi đang thực hiện hay đã làm xong. Trong các giai đoạn nầy, con
người buộc phải áp dụng một cách trung thành những gì mình biết là công
chính và phải đạo: (CCC.1778)
18. Sự đào luyện lương tâm gồm nhiều yếu tố: Thứ nhất là có sự ước
muốn về sự thật, những điều tốt lành. Đối với người tín hữu, đây là giai
đoạn bắt đầu với lòng mong muốn và cởi mở đi tìm sự thật, những gì chính
trực và đúng sự thực bằng cách học hỏi Kinh Thánh và Giáo huấn của Hội
Thánh có trong sách Giáo Lý Công Giáo. Ngoài ra, nghiên cứu các sự việc
xảy ra và lý do khi quyết định lựa chọn các giải pháp. Cuối cùng, cầu
nguyện là điều khẩn thiết để minh định ý muốn của Thiên Chúa. Người tín
hữu Công Giáo cũng phải hiểu rằng nếu không đào luyện lương tâm, họ có
thể quyết định lầm lẫn.
Đức tính Thận Trọng
19. Giáo hội thăng tiến vấn đề đào luyện lương tâm không chỉ bằng cách
giáo huấn về các chân lý, về luân lý mà còn bằng cách khuyến khích tín
hữu phát triển đức tính thận trọng. Đức tính thận trọng giúp chúng ta “minh
định được sư thánh thiện trong mọi hoàn cảnh và tuyển chọn được
phương thế đứng đắn để thực hiện”. (Giaó lý Công Giáo, no.1806). Đức
tính thận trọng định hình và biểu lộ khả năng của chúng ta khi bàn thảo về
các giải pháp, giúp chúng ta quyết định phuơng cách nào thích ứng nhất
cho sự thực thi công tác và quyết tâm hành động. Thực thi đức tính thận
trọng thường đòi hỏi sự can đảm hành động theo các nguyên tắc luân lý
khi chấp nhận các quyết định làm thế nào để xây dựng một xã hội công
bình và an lạc.
20. Giáo huấn của Giáo hội rõ ràng là “cứu cánh tốt không biện minh cho
phương tiện xấu - a good end does not justify for an immoral means”. Khi
chúng ta tìm cách thăng tiến công ích - bằng cách biện hộ cho sự sống của
con người từ lúc được mang thai cho đến khi lâm chung, bằng cách bảo vệ
hôn nhân, cho kẻ đói ăn, cho khách đậu nhà, tiếp nhận di dân, và bảo vệ
môi trường - cần phải nhận thức được rằng không phải mọi giải pháp nầy
đều được chấp nhận về khía cạnh luân lý. Chúng ta có trách nhiệm minh
định chính sách nào hợp lý. Người Công Giáo có thể lựa chọn phương
cách khác để đáp ứng với các nhu cầu cấp thiết của các vấn đế xã hội,
nhưng chúng ta không thể làm khác với trách nhiệm luân lý nhằm xây
dựng một thế giới công bình và an lạc theo các phương tiện được chấp
nhận về phương diện luân lý, hầu người nghèo khổ, người dễ bị xâm
phạm được bảo vệ, nhân quyền và nhân phẫm được bảo toàn.
Làm lành lánh dữ
21. Được trợ lực bởi đức tính thận trọng trong khi thực thi lương tâm chính
trực, người tín hữu được mời gọi hình thành những quyết định lựa chọn
thiện và ác trong đấu trường chính trị.
22. Có những vấn đề chúng ta không nên thực hiện, với tư cách cá nhân
hay tư cách tập thể, vì những vấn đề nầy không phù hợp với với tình yêu
của Chúa và với tha nhân. Vì các hành vi nầy quá khiếm khuyết đì ngược
lại với tính bổn thiện của con người. Các hành vi nầy được gọi là những
hành vi “chí ác” (Malum in se). Chúng ta phải loại bỏ, chống đối và không
bao giờ trợ lực hay khoan dung. Như sự cố tâm kết liễu mạng sống, như
phá thai, giúp người khác kết liễu cuộc đời hay trợ tử. Tại quốc gia nơi
chúng ta đang sống “Phá thai và trợ tử đang là mối đe doạ cho nhân phẩm
của con người, vì các hành vi nầy đang tấn công chính đời sống, là điều
thiện căn bản nhất làm điều kiện cho mọi việc khác”. “Abortion and
euthanasia have become preeminent threats to human dignity”. (Living the
Gospel of Life no.5). Thật là một sự sai lầm với các hậu quả luân lý trầm
trọng khi xem sư huỷ hoại đời sống vô tội chỉ vì vấn đề tôn trọng sự lựa
chọn cá nhân (pro choice). Một hệ thống pháp lý vi phạm quyền sống căn
bản dựa trên sự lựa chọn là một khuyết điểm từ bản gốc.
23. Cũng vậy, sự đe dọa trực tiếp đến thiên tính và nhân phẫm như thụ
nhân (human cloning) hay nghiên cứu trên thai nhi là những hành vi độc
ác. Những hành vi nầy cần được chống đối. Những sự xúc phạm khác trên
đời sống người vô tội và vi phạm nhân phẩm, như diệt chủng, tra tấn, kỳ thị
chủng tộc, sắc dân hay khủng bố thường dân, gây chiến, có thể không bao
giờ được biện minh.
24. Sự chống đối các hành vi ác ôn đối với nhân phẩm nhằm mở mắt cho
chúng ta thấy những việc tốt mà chúng ta phải thực hiện, nghĩa là chúng ta
có bổn phận tích cực đóng góp vào công ích và hành động liên kết những
ai đang cần sự giúp đở. ĐGH Gioan Phao Lồ II đã dạy. “Sự kiện chỉ thực
hiện những mệnh lệnh tiêu cực (như chống đối) luôn luôn bắt buộc trong
mọi hoàn cảnh không có nghĩa là trong đời sống luân lý những sự cấm kỵ
quan trọng hơn những bổn phận làm việc thiện do các mệnh lệnh tích cực
thúc đẩy” (Veritatis Slendor, no.52). Cả hai hành động chống đối hành vi
độc ác và thưc thi việc thiện đều là những bổn phận thiết yếu.
25. Quyền sống ám tàng và liên quan đến các nhân quyền khác; đến các
điều thiện căn bản mà mọi người cần có để sống và phát triển. Tất cả mọi
vấn đề liên quan đến cuộc sống liên hệ với nhau vì sự kính trọng bị suy
thoái đối với một cá nhân hay một nhóm người trong xã hội sẽ làm suy
thoái toàn bộ cuộc sống của con người. Các ràng buộc về luân lý đáp ứng
nhu cầu của tha nhân – các nhu cầu cần thiết như thực phẩm, nhà ở,
chăm sóc bệnh nhân, giáo dục, và công ăn việc làm – là những ràng buộc
phổ quát đối với lương tâm của chúng ta và có thể được chính thức thoã
mãn bằng nhiều phương cách khác nhau. Tín hữu Công Giáo phải tìm
kiếm cách thế hay nhất để đáp ứng các nhu cầu nầy. Thánh Giáo Hoàng
Gioan XXIII đã dạy, “Mỗi tín hữu đều có quyền sống, có quyền giữ gìn toàn
vẹn cơ thể, quyến xử dụng các phương tiện thích ứng cho sự phát triển
nhân sinh, như thực phẩm quần aó, nhà ở, nghỉ ngơi, y tế, và cuối cùng
những nhu cầu về tiện ích xã hội. (Pacem in Terris, no.11)
26. Thánh GH Gioan Phao Lồ II giải thích sự quan trọng của Giáo Huấn
Công Giáo:
Trên hết, tiếng kêu gào chung, được vang lên nhân danh nhân quyền – ví
dụ quyền hưởng sự chăm sóc về y tế, nhà ở, việc làm, gia đình, văn hóa, -
là giả tạo và không tưởng nếu quyền sống, là quyền căn bản nhất và là
điều kiện cho tất cả các quyến cá nhân không đuợc bảo vệ tối đa”
(Christifideles Laici, no. 38)
27. Hai cám dỗ trong đời sống công cộng có thể làm lêch lạc sự bênh vực
của Giáo hội về nhân sinh và nhân phẩm:
28. Thứ nhất là sự tương tự về luân lý khiến con người không phân biệt
được rõ ràng giữa nhiều loại chủ đề liên quan đến đời sống nhân loại và
nhân phẩm. Sự trực tiếp và cố ý phá hoại đời sống vô tội của thai nhi, thay
vì con nguời được sống đến khi lâm chung tự nhiên, là hoàn toàn sai và
cũng không phải chỉ là một chủ đề giữa nhiều chủ đề khác. Sự việc nầy
cần được hoàn toàn chống đối.
29. Thứ hai là sự xử dụng sai lầm các sự phân biệt về luân lý như là
phương tiện để bác bỏ hay quên lãng, các đe doạ khác đối với cuộc sống
và nhân phẩm. Kỳ thị chủng tộc và những kỳ thị bất công khác, sự áp dụng
luật tử hình, trông cậy vaò các cuộc chiến bất công (unjust war), áp dụng
phương pháp tra tấn, tội ác chiến tranh, và sự bất lực trong công tác đối
phó với những người đau khổ vì nghèo đói, thiếu chăm sóc y tế, hay chinh
sách di dân bất công, là tất cả những vấn đề luân lý thử thách lương tâm
và đòi hỏi chúng ta phải hành động.
Đó không phải là vấn đề nhiệm ý có thể bỏ qua. Nguời tín hữu Công Giáo
được thúc dục quan tâm đến Giáo Huấn Công Giáo về các vấn đề nầy.
Mặc dầu sự lựa chọn làm sao đề đáp ứng với những vấn nạn nầy và
những vấn đề đe doạ cấp thiết khác, đối vơí đời sống và phẩm giá là
những vấn đề cần thảo luận và quyết định, đây không phải là những vấn
đề nhiệm ý hay cho phép tín hữu Công Giáo bỏ qua hay không lưu tâm
đến Giáo Huấn Công Giáo liên quan đến các vấn đề nầy. Rõ ràng là mỗi
người Công Giáo có thể tham gia tích cực vaò các vấn đề nầy, nhưng
chúng ta cần hổ trợ lẫn nhau như là một cộng đồng đức tin để baỏ vệ đời
sống và nhân phẩm mỗi khi bị đe doạ. Chúng ta không phải là phân số mà
là một gia đình đức tin nhằm chu toàn sứ mệnh của Chúa Ktitô.
30. Học thuyết về Đức Tin (Doctrine of the faith)
Phải lưu ý rằng lương tâm Kitô hữu được đào luyện chính trực không
được phép bầu cho lập trường chính trị hay ứng viên hay luật lệ đi ngược
lại những chủ trương căn bản về đức tin và luân lý….
Quyết định theo Luân Lý
31. Quyết định về đời sống chính trị thật phức tạp và đòi hỏi một lương tâm
được đào luyện vững vàng, được giúp sức bởi đức tính thận trọng. Lương
tâm tác động từ một vị thế chính trực chống đối lại các luât lệ hay chính
sách vi phạm đơì sống con người hay làm cho sự bảo vệ đời sống bị suy
yếu. Những ai biết rõ, cố ý, trực tiếp hổ trợ các chính sách hay luật lệ làm
suy yếu những nguyên tắc luân lý do Giáo hội chủ trương là cộng tác với
tội ác.
32. Có khi các luât lệ bất nhân vẫn hiện hữu. Trong trường hợp nầy diễn
trình thành hình luật lệ để bảo vệ đời sống phải được phán xét một cách
thận trọng. Có khi tiến trình thận trọng nầy có thể dần dần phục hồi lại công
lý. Thánh GH Gioan Phaolồ II đã dạy rằng khi một viên chức công quyền
chống đối luật phá thai thất bại, người này có thể quay ra hổ trợ các
chương trình bảo vệ thai nhi để “giảm thiểu tai họa do luật phá thai gây ra”
(limiting the harm done by such a law). Người Công Giáo không bao giờ
được từ bỏ công tác tìm kiếm phương cách bảo vệ đời sống của con
người từ lúc mang thai đến khi lâm chung tự nhiên.
33. Sự phán xét thận trọng thật cần thiết để áp dụng các nguyên tắc luân lý
trong khi chọn lựa chính sách như chiến tranh, gia cư, y tế, di dân, và các
vấn đề khác. Nói thế không có nghĩa các sự lựa chọn có giá trị ngang nhau
hay sự hướng dẫn của chúng tôi và của các vị lãnh đạo khác của Giáo hội
chỉ là những ý kiến khác nhau về chinh sách hay sự lựa chọn chính sách
giữa các người khác nhau. Hơn thế nữa, chúng tôi thúc dục những người
Công Giáo lắng nghe các vị thượng phụ của Giáo Hội khi chúng tôi áp
dụng Giáo Huấn Xã Hội Công Giáo vào các đề nghị hay hoàn cảnh loại
biệt. Sự phán xét và khuyến cáo mà chúng tôi đề nghị với tư cách là giám
mục về các vấn đề đặc biệt không mang tính cách thẩm quyền như các lời
tuyên bố có tính cách giáo huấn phổ quát. Tuy nhiên, sự hướng dẫn của
Giáo hội về những vấn đề nầy là tài nguyên khẩn thiết cho tín hữu Công
Giáo khi họ phán xét các quyết định có tính cách luân lý của họ xem thử có
phù hợp với Thánh Kinh hay Giáo huấn của Giáo hội hay không.
34. Người Công Giáo thường gặp khó khăn khi phải quyết định bầu như
thế nào. Đó là lý do tại sao phải bầu theo lương tâm đã được đào luyện vì
chỉ khi đó mới có thể thấy được sự liên hệ rõ ràng giữa các điều ích lợi về
phương diện luân lý. Người Công Giáo không thể bỏ phiếu cho ứng cử
viên có lập trường thiên về việc ác như phá thai ... Trong các trường hợp
như vậy, người Công Giáo sẽ bị phạm tội hợp tác với tội ác. “A Catholic
cannot vote for a candidate who takes a position in favor of an intrinsic evil
such as abortion…In such case, a Catholic woud be guilty of formal
cooperation in grave evil”. Đồng thơì, cử tri cũng không được dùng lập
trường chống đối tội ác của ứng cử viên để biện hộ cho sự hờ hửng của
ứng viên đối với các vấn đề luân lý quan trọng khác có liên quan đến đơì
sống và nhân phẩm của con người.
35. Cũng có khi người giáo hữu không chấp nhận lập trường của một ứng
cử viên có quyết định bầu cho ứng cử viên đó vì các lý do luân lý khác.
Bấu cử như vậy cũng có thể chấp thuận vì những lý do luân lý trầm trọng
khác nhưng không phải để thăng tiến các lợi ích hạn hẹp có tính các phe
phái hay lờ đi những tội ác căn bản.
36. Khi tất cả ứng cử viên chấp nhận lập trường hổ trợ điều xấu, người cử
tri gặp phải tình trạng khó xử. Cử tri có thể quyết định không bầu ai hết
hoặc bầu cho ứng cử viên ít có khuynh hướng phạm tội và có khuynh
hướng theo đuổi phúc lợi chung.
37. Khi quyết định như vậy, người tín hữu có lương tâm được đào luyện
nhận biết rằng không phải mọi vấn đề mang một trách nhiệm luân lý giống
nhau và sự chống đối tội ác cũng đòi hỏi sự cân nhắc của lương tâm. Các
quyết định như vậy phải xét đến sự cam kết, tư cách, và khả năng ảnh
hưởng đến vấn đề được tranh cải. Cuối cùng, đó cũng là một quyết định
mà mỗi tín hữu cần được hướng dẫn bởi lương tâm được đào luyện theo
giáo huấn luân lý Công Giáo.
38. Điều quan trọng là người công dân lựa chọn về các quyết định chính trị
không những có ảnh hưởng trên sự an bình và thịnh vượng mà còn ảnh
hưởng đến sự cứu rỗi của mỗi người. Cũng vậy, các luật lệ, chính sách
được các viên chức công cử hổ trợ có thể ảnh hưởng đến đời sống tinh
thần của người công dân như ĐGH Benedicto XVI đã đề câp đến trong
Tông thư “a Eucharist form of life”, nghĩa là tình yêu qua phép Thánh Thể
có mãnh lực hình thành tư tưởng, lời nói, quyết định của chúng ta.
“Điều quan trọng cần lưu ý là Hội Đồng các Thượng Phụ mô tả... Sự thờ
phượng làm vui lòng Thiên Chúa không bao giờ được xem là việc riêng
tư…mà chúng ta cần nhân chứng cho đức tin của chúng ta.”Worship
pleasing to God can never be a purely private matter, without
consequences for our relationships with others: It demands a public
witness to our faith” ( Sacramentum Caritas, no.83) Điều này hiển nhiên là
chân chính cho tất cả những người tín hữu, nhất là đối với những ai đang
tại vị có nhiệm vụ quyết định các vấn đề liên quan đến các giá trị căn bản
của đời sống con người và sự bảo vệ đời sống đó từ khi mang thai cho
đến khi chết; gia đình phải đươc xây dựng trên hôn nhân giữa nam và nữ,
cha mẹ phải có tự do giáo huấn con cái, và thăng tiến phúc lợi chung dưới
nhiều hính thức…
39. Đức Thánh Cha đã kêu gọi các chính trị gia Công Giáo và các nhà lập
pháp nhìn nhận trách nhiệm trọng đại của họ trong xã hội để hổ trợ các
luật lệ tôn trọng các giá trị căn bản của con người và thúc đẩy họ chống đối
các luật lệ, chính sách vi phạm quyền sống và nhân phẩm trong mọi giai
đoạn từ trong tình trạng thai nhi đến lúc lâm chung tự nhiên. Đức Thánh
Cha xác nhận trách nhiệm của hàng Giám Mục trong việc giáo huấn những
giá trị nầy cho giáo dân.
V- Học Thuyêt Xã hội Công Giáo
40. Nền luân lý được áp dụng thường xuyên trong đời sống tạo thành một
khung cảnh luân lý cho người Công Giáo tham gia vào đời sống chính trị
và được hiểu một cách đứng đắn chứ không lẫn lộn cho rằng mọi vấn đề
như có giá trị luân lý như nhau và cũng không thu hẹp giáo huấn Công
Giáo vào một hay hai vấn đề. Luân lý Công Giáo phát xuất từ sư cam kết
của Giáo hội trong vấn đề bảo bệ đời sống của con người từ khi được đậu
thai cho đến khi chết theo luật tự nhiên và tôn trọng nhân phẩm của mỗi
người như là con cái của Thiên Chúa. Nền luân lý đó kết hợp nhân loại
như “Một con người của sự sống và cho đời sống” (Evangelium Vitae,
no.6, 77) mà Thánh GH Gioan Phao Lồ II gọi là “Văn hoá của sự sống-
Culture of life”. Văn hoá nầy bắt nguồn từ sự bảo vệ thai nhi khỏi phải bị
tấn công và tiếp tục bảo vệ khi nào thai nhi còn bị de doạ …
41. Cử tri Công Giáo phải xét định lập trường của các ứng cử viên theo
giáo huấn của Giáo hội về những vấn đề liên quan đến đời sống và nhân
phẩm của con người cũng như các vấn đề liên quan đến công lý, hoà bình
và phải lưu tâm đến sự thanh liêm, chủ trương cá nhân và thành tích của
mỗi ứng cử viên. Người tín hữu phải nhìn xa hơn cương lĩnh và chương
trình của các chính đảng và chọn ứng cử viên theo lương tâm chứ không
theo khuynh hướng chính trị đảng phái hay tư lợi cá nhân. (Living the
Gospel of life, no 33)
42. Là cử tri Công Giáo chúng ta không bầu cho một lập trường duy nhất.
Vì ứng cử viên hổ trợ môt lập trường duy nhất không đáng để bầu. Tuy
nhiên nếu lập trường của ứng cừ viên hổ trợ phá thai hay kỳ thị chúng ta
không được hổ trợ các ứng viên như vậy.
43. Như đã trình bày, cử tri Công Giáo phải trung thành với các nguyên tắc
được hướng dẫn qua Kinh Thánh và giáo huấn của Giáo hội về phương
diện luân lý và theo lương tâm chính trực của những người có thiện tâm.
QUYỀN SỐNG VÀ PHẨM GIÁ CỦA CON NGƯỜI
44. Đời sống của con người là thiêng liêng. Nhân phẩm của con người là
nền tảng của viễn tượng luân lý của xã hội. Hành vi tấn công những người
vô tội không được chấp nhận trong bất cứ giai đọan nào của đời sống…
45. Giáo huấn Công Giáo về sự tôn trọng nhân phẩm kêu gọi chúng ta
chống đối: Các sự tra tấn, chiến tranh phi nghĩa, luật tử hình, ngặn chận sự
diệt chủng, sự tấn công người thường dân, chống kỳ thị để vượt qua sự
nghèo đói và đau khổ. … Chúng ta bảo toàn đời sống thai nhi, đời sống
của những người bị đe doạ vì chiến tranh, vì thiếu thực phẩm…và đơì
sống của nhân loại là con cái của Thiên Chúa.
LỜI MỜI GỌI LIÊN QUAN ĐẾN GIA ĐINH, CỘNG ĐỒNG
46. Đời sống con người chẵng những có tính cách thiêng liêng mà còn có
tính cách xã hội chỉ có thể được phát triển toàn diện trong sự tương quan
với những người khác. Gia đình căn bản phát xuất từ hôn nhân giữa một
Nam và một Nữ để nuôi dưởng con cái. Gia đình phải được bảo vệ và
thăng tiến. Gia đình đã bị khuynh hướng đồng tính luyến ái làm thay đổi
tính cách thiêng liêng của hôn nhân. Định chế gia đình phải được baỏ vệ
qua các chính sách và chương trình nhằm duy trì quyền lợi và trách nhiệm
của cha mẹ đối với con cái và sự giáo dục con cái.
47. Phương thức tổ chức xã hội - về kinh tế, chính trị, luật lệ và chính sách
- ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích chung và khả năng của cá nhân trong sự
phát triển tiềm năng của mỗi người. Mọi người có quyền tham gia vào sự
hình thành xã hội và thăng tiến an sinh chung …
48. Nguyên tắc phụ trợ lưu ý chúng ta là các tổ chức lớn trong xã hội
không được lấp áp các tổ chức nhỏ mà phải có trách nhiệm phụ trợ để
cùng nhau bảo vệ nhân phẩm, thỏa mãn nhu cầu nhân sinh và đồng tiến
xã hội.
QUYỀN LỢI VÀ TRÁCH NHIỆM
49. Nhân phẩm phải được tôn trọng và phúc lợi chung phải được thăng
tiến…Mọi người đều có quyền sống, là quyến căn bản phát sinh ra các
quyền khác như quyền đươc được sống xứng đáng, có thực phẩm đế ăn,
nhà để ở, được chăm sóc khi lâm bệnh, già yếu, được làm việc, tự do tín
ngưởng, xây dựng gia đình …Tất cả được bắt nguồn từ các căn bản tôn
trọng nhân phẫm của con người…
50. Mười điều Tâm Niệm
Giáo huấn về tín lý và xã hội Công Giáo hướng dẫn cử tri, các viên chức
công quyền được đề cử (appointed) hay được bầu cử (elected) phải tuân
theo các nguyên tắc luân lý căn bản nhằm vào việc hình thành chính sách
hoặc thi hành chính sách phải nhắm vaò 10 mục tiêu sau đây:
(1) Bảo vệ những người yếu đuối - kể cả trẻ em chưa sinh- bằng cách
chấm dứt sự phá hoại thai nhi qua sự phá thai;
(2) Duy trì quốc gia khỏi lâm vaò cảnh bạo tàn bằng cách đối đầu với
những vấn đề căn bản như phá thai, trợ tử, tự tử, dùng luật tử hình để
ngăn chận tội phạm, trông cậy vào vũ lực để giải quyết tranh chấp thế giới;
(3) Minh định định chế hôn nhân là sự kết hiệp giữa một người nam và một
người nữ. Hổ trợ đời sống luân lý, xã hội, kinh tế của gia đình, giúp đở cha
mẹ giáo huấn con cái, tôn trọng đời sống và duy trì các giá trị luân lý xã
hội;
(4) Tu chính luât lệ về di trú, kiểm soát sự an toàn biên giới, tôn trọng luật
lệ, quan tâm đến các vấn đề di dân bắt buộc vì hoàn cảnh;
(5) Chống nạn nghèo đói bằng cách cung cấp việc làm, huấn nghệ, gia
tăng mức sống tối thiểu, phát triển hệ thống cứu trợ, thương mãi quốc tế;
(6) Cung cấp y tế cho quần chúng thiếu chăm sóc y tế, trong lúc tôn trọng
nhân phẫm, tự do tôn giáo trong hệ thống cung cấp y tế;
(7) Chống đối chính sách khích lệ sự kỳ thị, gây hấn, và các hình thức kỳ
thị khác
(8) Khuyến khích sự hợp tác giữa các hiệp hội, cơ quan công quyền, tư
nhân, để thăng tiến phúc lợi chung;
(9) Kiến tạo và áp dụng các giới hạn về vấn đề xử dụng vũ lực, khi nào
được xử dụng, theo thẩm quyến nào, vấn đề tổn phí sinh mạng và biện
pháp chuyển tiếp từ chiến tranh sang hoà bình…
(10)Xây dựng sự an bình bằng cách phối hợp với các cơ quan nhân
quyền, tự do tôn giáo, thăng tiến sự công bằng về kinh tế và các công trình
sáng tạo.
Tạm kết
(1). Người tín hữu Công Giáo phải hiểu rằng nếu lương tâm không được
đào luyện ( formation), họ có thể quyết định lầm lẫn.
(2). Cả hai hành động chống đối các hành vi độc ác (phần tiêu cực) và
thưc thi việc thiện (phần tích cực) đều là những bổn phận thiết yếu để chu
toàn ơn gọi, loan truyền Tin Mừng cho nhân thế trong sự tôn trong sự sống
của thai nhi, nhân phẫm, nhân quyền, tự do tôn giáo…
(3). Giáo hội hiện hữu để hướng dẩn, bảo vệ quyền sống là quyền căn bản
cho mọi nhân quyền khác hầu mang lạị đời sống sung mãn cho nhân loại.
(4). Với tư cách là Giaó Hội điạ phương, các Giám Mục khuyến khích Kitô
hữu trên toàn quốc Hoa Kỳ tích cực tham gia tiến trình chính trị, đặc biệt
trong những giai đoạn có nhiều thách đố nầy.
(5). Sự tôn trọng nhân phẩm của mỗi người là điểm chính của các chân lý
nầy. Đó là chủ đích của Giáo Huấn Công Giáo về luân lý và xã hội
(6) Luân lý Công Giáo phát xuất từ sư cam kết của Giáo hội trong vấn đề
bảo bệ đời sống của con người từ khi được đậu thai cho đến khi lâm
chung theo luật tự nhiên và tôn trọng nhân phẩm của mỗi người như là con
cái của Thiên Chúa. Nền luân lý đó kết hợp nhân loại như “Một con người
của sự sống và cho đời sống” (Evangelium Vitae, no.6, 77
(7) Sự thờ phượng làm vui lòng Thiên Chúa không bao giờ được xem là
việc riêng tư…mà cần nhân chứng cho đức tin của chúng ta.”Worship
pleasing to God can never be a purely private matter, without
consequences for our relationships with others: It demands a public
witness to our faith” (Sacramentum Caritas, no.83)
(8).Trên hết, tiếng kêu gào chung, được vang lên nhân danh nhân quyền –
ví dụ quyền hưởng sự chăm sóc về y tế, nhà ở, việc làm, gia đình, văn
hóa, - là giả tạo và không tưởng nếu quyền sống, là quyền căn bản nhất và
là điều kiện cho tất cả các quyến cá nhân không đuợc bảo vệ tối đa”
(Christifideles Laity, no. 38)
(9). Tất cả mọi vấn đề liên quan đến cuộc sống liên hệ với nhau vì sự kính
trọng bị suy thoái đối với một cá nhân hay một nhóm người trong xã hội sẽ
làm suy thoái toàn bộ cuộc sống của con người. “Một con ngựa đau cả tàu
không ăn cỏ” (Prov.). “Một phần tử được vinh quang cả tập thể được
quang vinh “. (Bible).
(10). Người Công Giáo không thể bỏ phiếu cho ứng cử viên có lập trường
thiên về việc ác như phá thai... Trong các trường hợp như vậy, người
Công Giáo sẽ bị phạm tội hợp tác với tội ác. “A Catholic cannot vote for a
candidate who takes a position in favor of an intrinsic evil such as
abortion…In such case, a Catholic woud be guilty of formal cooperation in
grave evil”.
(11). Điều quan trọng là người tín hữu lựa chọn về các quyết định chính trị
không những có ảnh hưởng trên sự an bình và thịnh vượng mà còn ảnh
hưởng đến sự cứu rỗi của mỗi người. Cũng vậy, các luật lệ, chính sách
được các viên chức công cử hổ trợ có thể ảnh hưởng đến đời sống tinh
thần của người công dân như ĐGH Benedicto XVI đã đề câp đến trong
Tông thư “A Eucharist form of life”, nghĩa là tình yêu qua phép Thánh Thể
có mãnh lực hình thành tư tưởng, lời nói, quyết định của chúng ta.
(12). Tại quốc gia nơi chúng ta đang sống “Phá thai và trợ tử đang là mối
đe doạ cho nhân phẩm của con người, vì các hành vi nầy đang tấn công
chính đời sống là điều thiện căn bản nhất làm điều kiện cho mọi việc khác”
“Abortion and euthanasia have become preeminent threats to human
dignity.” (Living the Gospel of Life no.5).
(13). Lương tâm không phải chi là cơ năng thích nghi để thực hiện điều
chúng ta mong muốn, cũng không phải là cảm xúc về những việc chúng ta
phải làm hay không nên làm. Hơn thế nữa, lương tâm là tiếng nói của
Thượng Đế vang vọng trong tâm hồn của chúng ta, linh thông chân lý cho
chúng ta và mời gọi chúng ta làm những việc lành và tránh xa những điều
ác.
Trần Xuân Thời - Tóm lược phỏng theo chủ trương của HĐGM Hoa Kỳ.
